🟠آبگوشت در فرهنگ ایرانی
غذاهایی که مدت طولانی با جوامع بشری همراه می‌شدند در فرهنگ و مراسمشان هم وارد می‌شدند و آبگوشت از این دست غذاهاست. بنابراین ممکن است در مراسم مختلف مثل عروسی، سوگواری، تولد نوزاد یا حتّی آیین‌های مذهبی این غذا را ببینیم. در زیر تعدادی از آبگوشت‌های مناسبتی را نام می‌بریم:
🔸آبگوشت آجیل: که از غذاهای مخصوص سحر مردم تهران در قدیم بود و آن را با گوشت گردن و سینه، یا ماهیچه و نخود پوست‌کنده و فندق و پسته و بادام و گردو و کشمش و لواشک، یا گوجه بَرغانی و پیاز و زعفران و گاهی هم شکر می‌پختند. از دیگر سحریهای مردم تهران، آبگوشت به و سرکه‌شیره و آبگوشت کلم قمری بود
🔸آبگوشت مرغ: این آبگوشت از غذاهای مخصوص سحر و شب بیست‌و‌یکم ماه رمضان در کازرون بوده است.
🔸آبگوشت کله: آبگوشتی که یزدی‌ها از کله و پاچۀ گوسفند درست می‌کنند و از غذاهای مخصوص روز کلوخ اندازان (روز آخر ماه شعبان) در یزد است.
🔸آبگوشت امام حسینی: همانطور که از نامش معلوم است، آبگوشت نذری ایام عاشوراست که در برخی شهرها مثل کرمان آن را ازگوشت بره و برگۀ زردآلو و مغزگردو تهیه می‌کنند.
🔸آبگوشت عقیقه: آبگوشت عقیقه را با گوشت گوسفند قربانی و نخود و لوبیا و سیب‌زمینی و ادویه می‌پزند. این آبگوشت را معمولا به مناسبت پسر بودن نوزاد تا هر چند سال پس از تولد و به روایتی دیگر برای نخستین فرزند در پایان دوسالگی و از شیر گرفتن کودک می‌پزند. گاهی کسانی که نوزاد پسرشان پا نمی‌گرفت و می‌مرد، برای زنده ماندن فرزند بعدی‌شان نذر می‌کردند و گوسفند دوساله‌ای را قربانی و عقیقه می‌کردند.
🔸آبگوشت مار: این آبگوشت عجیب را برای ایجاد مصونیت در برابر مارگزیدگی و باطل کردن سحر همراه با شرایط ویژه می‌پختند. از گوشت مار پس از قطع سر و دم آن می‌پختند.
🔸دیزی صنّاری: در جنوب شهر تهران و بازار می‌پختند و ارزان‌قیمت و مخصوص مشتریان کم‌درآمد بود.
🔸دیزی سنگکی: عنوان دو نوع دیزی که در نانوایی‌های سنگکی پخته می‌شد: یک نوع «دیزی مُزدی» بود که هر دو سه کاسب محل مشترکاً گوشت و مواد آن را فراهم می‌کردند و به دکان سنگکی می‌فرستادند تا آن را در تنور نانوایی بپزند. نوع دیگر دیزی مخصوص کارگران سنگکی بود که هزینۀ تهیۀ مواد آن از دخل (درآمد) نانوایی پرداخت می‌شد، گاهی نیز گوشت و موادش را از دیزی‌های مشتریان تأمین می‌کردند؛
🔸دیزی قهوه‌خانه‌ای: در کنار یا دور منقل بزرگ آتش بار می‌گذاشتند و می‌پختند. در قدیم برای پختن دیزی قهوه‌خانه‌ای از ظرف‌های سفالی ساده یا لعاب‌دار یا دیزی سنگی استفاده می‌کردند. قیمت این دیزی قهوه‌خانه‌ای، ارزان‌تر از دیزی دیزی‌پزان بود؛
🔸دیزی قابلمه: آبگوشتی بود که در دیزی مسی و در تنوری که با هیزم داغ می‌شد، می‌پختند. چربی این نوع آبگوشت کم و منحصر به دنبۀ گوشت آن بود و ساده و بدون چاشنی پخته می‌شد.